Zdrowie

Otyłość w dzisiejszych czasach jest szczególnie niebezpieczna. Nadwaga i otyłość na przestrzeni ostatnich lat stały się dużym problemem i wyzwaniem dla zdrowia publicznego.

Problem nadmiernej masy ciała dotyczy (w zależności od źródła danych i metody badawczej), 62%–68% mężczyzn i 46%–60% kobiet w Polsce. Nadmierne kilogramy zwiększają ryzyko wielu chorób i różnego rodzaju powikłań. Można wśród nich wymienić: nadciśnienie tętnicze krwi, miażdżycę zwiększającą ryzyko zawałów serca i udaru mózgu, cukrzycę typu 2, wiele typów nowotworów, np. jelita grubego, przełyku, trzustki, wątroby, piersi, a także niealkoholowe stłuszczenie wątroby, bezdech senny czy zwyrodnianie stawów.

Jakie błędy żywieniowe popełniamy najczęściej?

Brak regularności w spożywaniu posiłków - to jeden z najczęściej popełnianych błędów żywieniowych przez Polaków. Wśród złych zdrowotnych nawyków często wymienia się też: zbyt małe spożycie warzyw i owoców, małą różnorodność spożywanych produktów zbożowych, za małe spożycie ryb. Niekorzystna dla zdrowia jest też duża konsumpcja czerwonego mięsa i przetworów mięsnych, zbyt duże spożycie soli, nadmierna konsumpcja cukru i słodyczy, nieprawidłowa struktura spożywanych płynów - zbyt małe spożycie wody w stosunku do zapotrzebowania, za częste spożywanie napojów słodzonych. Za dużo alkoholu w diecie to również problem.

Z analizy sytuacji zdrowotnej ludności Polski, opracowanej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego – PZH, wynikają najważniejsze wyzwania dla umożliwienia Polakom dłuższego życia w jak najlepszym zdrowiu.

W 2017 r. średnia długość życia mężczyzn wynosiła 74 lata, a w przypadku kobiet była o 7,8 roku dłuższa i wynosiła 81,8 lat. W latach 2014-2017 długość życia zarówno mężczyzn jak i kobiet, wzrosła zaledwie o 0,2 roku. Długość życia jest krótsza niż przeciętna w krajach Unii Europejskiej, co wyraźniej widać w przypadku mężczyzn (wg danych WHO o ok. 4,6 lat), w mniejszym stopniu w przypadku kobiet (różnica o niecałe 2 lata).

Największym zagrożeniem życia Polaków są od lat choroby układu krążenia odpowiedzialne w 2016 r. za 43,3% ogółu zgonów. Nowotwory złośliwe są drugą co do częstości przyczyną zgonów w Polsce (25,8% ogółu zgonów w 2016 r.).

Według Narodowego Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, warto zwrócić uwagę, że w 2018 r. trzy czwarte (75,2%) dorosłych mężczyzn oraz 69% kobiet oceniło swój stan zdrowia jako bardzo dobry lub dobry. Za niewystarczającą jednak należy uznać znajomość spraw związanych ze zdrowiem. Tylko co drugi Polak ma świadomość, że własne zachowania mogą przyczyniać się do zwiększenia ryzyka takich chorób jak nadciśnienie czy zawał serca. Bardzo niska jest świadomość zagrożeń związanych z nieprawidłową dietą, które wymieniło 16,8% ogółu badanych, małą aktywnością fizyczną – 19%.

Jakie produkty powinny znaleźć się w zbilansowanej diecie?

Zgodnie z zaleceniami, w diecie Polaków powinny dominować przede wszystkim warzywa i owoce. Badania wykazują, że duże spożycie warzyw i owoców znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe i choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, udary mózgu, zawały serca), a także wiele innych przewlekłych chorób m.in. cukrzycę i otyłość.

Warzywa i owoce są nie tylko źródłem korzystnego dla zdrowia błonnika pokarmowego, ale też wielu witamin, w tym witaminy C, beta-karotenu, witaminy K, folianów, także składników mineralnych takich jak np. potas, magnez, jak i licznych, prozdrowotnych substancji bioaktywnych np. flawonoidów, fitosteroli. Minimum to 400g warzyw i owoców dziennie, ale im więcej tym lepiej, z zachowaniem proporcji więcej warzyw niż owoców. Warto je jeść w każdej postaci – pieczone, duszone, gotowane. Należy jednak mieć na uwadze, że owoce i warzywa najwięcej wartości odżywczych posiadają, kiedy są w postaci surowej. Warto wykorzystywać warzywa i owoce sezonowe. Mamy bardzo wartościowe sezonowe warzywa i owoce takie jak: szczypiorek, rabarbar, bób, szparagi, botwinka, kalafior, młoda kapusta szpinak, truskawki czy czereśnie.

W prawidłowo zbilansowanej diecie powinny się również znaleźć produkty zbożowe z pełnego przemiału będące głównym źródłem węglowodanów złożonych i błonnika pokarmowego, a także produkty będące źródłem białka, do których zaliczyć możemy mleko i jego przetwory oraz mięso, ryby, jaja i nasiona roślin strączkowych. Uzupełnieniem diety powinny być tłuszcze, głównie pochodzenia roślinnego tj. oleje roślinne oraz produkty takie jak orzechy, nasiona czy pestki.

Nie zapominajmy o aktywności fizycznej

Niestety wiele osób szuka cudownych diet, dających upragniony efekt bez wysiłku i w krótkim czasie. Niektórzy ulegają też niekoniecznie najzdrowszym pomysłom żywieniowym. Zdrowo odżywiać powinniśmy się przez cały rok, a nie tylko w momencie, gdy chcemy zawalczyć o lepszą sylwetkę. Warto też zrezygnować z podjadania między posiłkami, ale jeżeli jest to zbyt trudne w realizacji, to można sięgnąć po warzywa i niektóre owoce jako przekąskę.

Paulina Górska
24@bialystokonline.pl