Nauka

Superkomputer już na UwB

Wygląda niepozornie, jednak z powodzeniem zasługuje na miano superkomputera. Thor, bo o nim mowa już został zainstalowany na Uniwersytecie w Białymstoku. Jest dziesięciokrotnie szybszy niż Bestia z Bostonu, która jest jego odpowiednikiem. Nowy, uczelniany sprzęt będzie służył do komputerowych symulacji sekularyzacji współczesnych społeczeństw. Został zakupiony w ramach międzynarodowego projektu badawczego realizowanego we współpracy z norweskim centrum NORCE.

Thor pomoże badaczom odnaleźć odpowiedzi na pytanie – dlaczego dochodzi do zeświecczenia społeczeństwa i co wpływa, że ludzie coraz rzadziej i mniej chętnie identyfikują się z jakąkolwiek religią. Naukowcy będą też badać, jaki te zmiany mogą mieć wpływ na nas wszystkich. Superkomputer pozwoli im ustalić i opisać mechanizmy poznawcze i kulturowe znajdujące się u podstaw zachodzących w społeczeństwie przemian.

- Chcemy porównać aspektówsekularyzacji Uwzględniając m.in. szeroką wiedzę demograficzną, psychologiczną, socjologiczną stworzymy komputerowe modele społeczeństw złożone z setek tysięcy tzw. agentów, czyli wirtualnych osób – tłumaczy prof. Konrad Talmont-Kamiński, koordynator projektu. – Tak wymodelowane społeczeństw mus być oczywiście jak najbliższe prawdzie, dlatego każdy z agentów będzie miał swoją charakterystykę, uwzględniającą kilkadziesiąt różnych zmiennych istotnych z punktu widzenia celu naszych badań. To np. wiek, zmienne związane wprost z religijnością czy systemem poznawczym danej osoby oraz ich relacje z innymi agentami.

Trudna praca wirtualnych agentów

Agenci będą mieli za zadanie wchodzić w indywidualne interakcje, takie, jakie mają miejsce w prawdziwym świecie. Zostaną także poddani wielu zjawiskom, z którymi się stykamy, np. epidemiom bądź zmianom politycznym. Osoby obsługujące komputerowe modele będą mogły obserwować jakie zmiany zachodzą w tych agentach oraz społeczeństwie z biegiem czasu – a to w realnym życiu zajęłoby wiele lat.

- Już po szczegółowej analizie dostępnych danych statystycznych z European Values Study (EVS) widzimy, że w społeczeństwach, które się sekularyzują, religijność spada w okresie socjalizacji mniej więcej pomiędzy 15 a 25 rokiem życia. Później ten poziom religijności utrzymuje się na podobnym poziomie przez resztę życia. Przeczy to powszechnym wyobrażeniom, że na starość ludzie robią się bardziej religijni. Zjawisko sekularyzacji ma charakter kohortowy, pokoleniowy – mówi białostocki naukowiec.

Naukowcy będą przeprowadzać tysiące różnych symulacji które pokażą wpływ poszczególnych zmiennych na społeczeństwo. W sumie Thor pozwoli im wykonanie tysięcy skomplikowanych obliczeń i stymulacji w bardzo krótkim czasie.

Jeden z najlepszych sprzętów na świecie

Thor jest jednym z najlepszych komputerów na świecie. Ma wielką moc obliczeniową i jest ultraszybki.

- Thor jest najmocniejszym serwerem w UCO, o mocy obliczeniowej większej o rząd wielkości w porównaniu ze standardowymi węzłami klastra obliczeniowego Esperanto. Jest on wyposażony w dwa 64-rdzeniowe procesory AMD EPYC 7H12 i 2 TB (terabajty) pamięci RAM, a także w akcelerator GPU firmy NVIDIA. Serwer o takich możliwościach jest niezwykle atrakcyjną platformą obliczeniową nie tylko dla zespołu prof. Talmonta-Kamińskiego. W czasie, gdy nie będzie w pełni wykorzystywany przez zespół projektu, będzie udostępniany innym użytkownikom – mówi Witold Rudnicki prof. UwB, dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Obliczeniowego.

Obliczenia wykonane za pomocą superkomputera pozwolą przewidzieć możliwe kierunki zmian społecznych oraz sprawdzić wiele tez i teorii.

- Ta innowacyjna metoda badawcza pozwala łączyć różnorakie teorie dotyczące indywidualnych i społecznych mechanizmów i szybko badać ich znaczenie dla sekularyzacji. To podejście w naukach społecznych jest obecnie stosowane tylko w niewielkiej, lecz szybko rosnącej liczbie ośrodków badawczych, do których właśnie dołączył Uniwersytet w Białymstoku. Sprzęt wykorzystywany w projekcie został zaprojektowany specjalnie na potrzeby modelowania procesów społecznych i będzie najbardziej zaawansowanym tego typu systemem na świecie – tłumaczy Kamiński.

Zespół badawczy pod kierunkiem prof. Kamińskiego będzie teraz zajmował się głównie opracowaniem modelu wieloagentowego opartego na teorii prof. Davida Voasa dotyczącej przebiegu procesu sekularyzacji w krajach europejskich. W przedsięwzięcie zaangażowani są naukowcy z Polski, Norwegii, USA i Wielkiej Brytanii. Realizacja całego projektu potrwa do 2023 r.

Justyna Fiedoruk
justyna.f@bialystokonline.pl