Nauka

Prawie 3 mln zł na dwa projekty białostockich naukowców przyznano w w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w module Dziedzictwo narodowe.

1,6 mln na badania pism Sienkiewicza

Pierwsze dofinansowanie w wysokości 1 657 714 zł trafi do prof. Joanny Sztachelskiej z Wydziału Filologicznego, która wyda Pisma Henryka Sienkiewicza. Edycja krytyczna pierwsza. Z okazji 100 Rocznicy Odzyskania Niepodległości. Białostocka badaczka chce opublikować wszystkie udokumentowane utwory Sienkiewicza. Edycji będzie poddana nowelistyka, powieści, podróżopisarstwo, publicystyka społeczna i literacka, pisma polityczne, wywiady, ankiety i inne utwory – poza korespondencją prywatną pisarza, która została opracowana i opublikowana.

- Chcielibyśmy przywrócić dziełu Sienkiewicza stosowną mu pozycję w kulturze współczesnej. Pierwszemu polskiemu laureatowi Nagrody Nobla należy się uwaga i zainteresowanie głębsze niż to, którym obdarza się go obecnie. W naszej ocenie edycja krytyczna może wpłynąć na zmianę wizerunku autora Trylogii. Może być szansą, byśmy w przemienionej w mit, anachronicznej postaci z przeszłości, zobaczyli wreszcie Sienkiewicza na miarę XXI wieku - człowieka zainteresowanego modernizującym się światem, wsłuchanego w swój czas, mającego własny, nieraz bardzo krytyczny stosunek do wielu przejawów życia politycznego i społecznego, nade wszystko zaś - zatroskanego przedłużającą się niewolą, projektującego przyszłość wolnej Polski. Taki właśnie jest Sienkiewicz w świetle swoich utworów – wielki, a nieznany, nigdy niedoczytany do końca - wyjaśnia prof. Jolanta Sztachelska.   

Z prof. Sztechelską będzie współpracować dr Karolina Szybmborska z UwB (która będzie sekretarzem projektu) oraz kilkunastu badaczy (sienkiewiczologów, wybitnych znawców literatury XIX w. oraz młodych adeptów nauki) z całego kraju. Filolożka jest przekonana, że dzięki temu uda się wykształcić grupę edytorów młodszego i średniego pokolenia.

Realizacja projektu zdaniem badaczki zajmie zapewne kilkanaście lat. Pierwszy etap, na który otrzymała dofinansowanie, potrwa 60 miesięcy. Wówczas opracowanych i opublikowanych będzie przynajmniej 10 tomów dzieł Sienkiewicza, a 2 kolejne będą przygotowane do druku. Jeżeli projekt będzie kontynuowany, zostanie opracowana koncepcja cyfrowa publikacji wybranych utworów Henryka Sienkiewicza oraz portalu prezentującego warsztat pisarza. Jeśli uda się zrealizować wszystkie założenia, finalnie będzie opublikowanych 36 tomów oryginalnych dzieł Henryka Sienkiewicza w nowoczesnym opracowaniu edytorskim, z komentarzem i przypisami, historią tekstu, odmianami tekstowymi, itd.

Ponad milion zł na Akta sejmikowe województwa połockiego (XVI-XVIII wiek)

1 215 297 zł dofinansowania otrzymał dr hab. Karol Łopatecki, prof. UwB z Wydziału Historii i Stosunków Międzynarodowych na realizację projektu pt. Akta sejmikowe województwa połockiego (XVI-XVIII wiek). Badacz chce podjąć się krytycznej edycji materiałów źródłowych będących efektem funkcjonowania peryferyjnego sejmiku Wielkiego Księstwa Litewskiego.

- Ramy chronologiczne obejmują całe stulecie XVI, gdyż przed reformą administracyjną przeprowadzoną w latach 1565-1566 na tych ziemiach funkcjonował sejm, stanowiący kontynuację działalności ustrojowej księstwa połockiego. Sejmik połocki w obrębie Rzeczpospolitej istniał aż do 1793 r., kiedy znany jest ostatni zjazd szlachty tego województwa – wyjaśnia historyk z UwB. - Na sejmiku połockim wybierano dwóch posłów na sejm oraz dwóch deputatów do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo miało także dwóch senatorów: wojewodę i kasztelana połockiego. Po zmianach terytorialnych i odzyskaniu województwa połockiego w latach 1579-2582 obszar ten nadal zachowuje swoją specyfikę, co wynika z pogranicznego położenia z Carstwem Moskiewskim/Rosyjskim. Zderzenie różnych kultur, religii, grup etnicznych, form ustrojowych, ciągłe zagrożenie wojenne i oddziaływanie europejskich tras handlowych tworzyło unikalne środowisko, co uzewnętrznia się podczas obrad sejmików.

Dr Łopatecki chce wydać dwutomową edycję źródłową, nad którą będzie pracował wraz z ośmioma innymi badaczami. Prace mają potrwać do 2026 r.

Justyna Fiedoruk
justyna.f@bialystokonline.pl